یوجی یاماموتو Yohji Yamamoto یکی از بزرگ‌ترین طراحان لباس اواخر قرن بیستم و ابتدای قرن بیست و یکم محسوب می‌شود. او یکی از معدود طراحانی است که با طراحی لباس‌های روزمره مانند کفش ورزشی و شلوار جین تا لباس‌های شب زنانه که از لباس‌های اوت‌کوتور الهام گرفته شده‌اند و دست‌کمی از مجسمه‌های منعطف و متحرک ندارند، با موفقیت مرزهای بین محصول و هنر را شکسته است.
در این مقاله از مجله مد تهران مدا با بیوگرافی و آثار این طراح بیشتر آشنا می‌شوید. همراه ما باشید.
یاماموتو که به‌عنوان هنرمندی چیره‌دست و رویاپردازی فیلسوف ستایش می‌شود، معیارهای ظاهرا متناقض مد را متعادل کرده‌است. یوجی یاماموتو در سال 1943 میلادی به دنیا آمد. او یکی از طراحان لباس تاثیرگذار و برنده جوایز طراحی مد از کشور ژاپن است.
یاماموتو یکی از استادان فوق مدرن خیاطی است که در تراز بزرگانی چون مَدِلن ویونت Madeleine vionnet قرار می‌گیرد. پرافتخارترین جوایز او در صنعت مُد شامل: مدال افتخار با روبان بنفش Medal of Honor with Purple Ribbon ، نشان هنر و ادب از فرانسه Commandeur of Ordre des Arts des Lettres ، نشان ملی لیاقت The Ordre national du Mérite ، جایزۀ استاد طراحی The Master of Design Award و نشان طراح سلطنتی برای مهارت the Royal Designer for Industry هستند.
بیوگرافی یوجی یاماموتو
مادر یاماموتو یک لباس‌فروش در ژاپن پس از جنگ بود و او یاماموتو را بزرگ کرد. یاماموتو که اهل توکیو بود، در سال 196۶ میلادی مدرک فارغ تحصیلی‌اش را در رشته حقوق از دانشگاه کِلو Kelo University دریافت کرد. برای ادامۀ تحصیل، به دانشگاه مدِ بونکا Bunka Fashion College رفت و طراحی مد خواند.
سپس چند سال در بوتیک مادرش مشغول به کار شد و در سال 1977 اولین مجموعۀ خود را به نام Y’s در توکیو رونمایی کرد. حرفه او به‌عنوان یک طراح حرفه‌ای در پاریس و در سال 1981 شروع شد. این طراح در مصاحبه‌ای که در سال 1983 با نیویورک‌تایمز داشت، ایدۀ خود مبنی بر پوشیدن لباس مردانه توسط زنان را بیان کرد. او می‌خواست با طراحی کُت‌های مردانه برای زنان، بدن آنها را مخفی نگه دارد و از باد‌های سرد و نگاه مردان محافظت کند. او همواره به دنبال ارتباط بین زنانگی و مردانگی می‌گردد و لباس‌هایی برای زنان خلق می‌کند که از منحنی‌‌های معقول و هنری برخوردار باشند.
پالت رنگی در آثار یوجی یاماموتو
هیچ رنگی در پالت مد آثار یاماموتو مانند سیاه مهم نبوده‌است. زیبایی‌شناسی سیاه روی سیاه بی‌امان، باعث شده‌است که طرفداران او نام مستعار کاراسوزوکو karasuzoku به معنای اعضای قبیله کلاغ کسب کنند. رنگ سیاه در تاریخ غرب معانی خاصی را تداعی می‌کند که به‌وسیله یک کالئیدوسکوپ (زیبا نما) از نظریات و فرضیات مدرن‌گرایانه و پست‌مدرن‌گرایانه خودآگاه پردازش شده‌است. در نتیجه هویت‌بخشی مجدد تاریخی، رنگ سیاه در ربعِ پایانی قرن بیستم میلادی، معانی مختلفی یافته‌است، مانند فقر و ویرانی در نظر برخی از منتقدان مد و متانت، خردمندی، شیکی، پرهیزگاری و اصالت در لباس برای سایر منتقدان.
سبک طراحی یوجی یاماموتو
الهام از تصاویر عمدتا معنوی از لباس‌های تاریخی و از منابعی مانند عکس‌ها، پشتوانه آثار یاماموتو بوده‌است. جای تعجب نیست که کاتالوگ‌های خیره‌کننده هریک از کالکشن‌های رده‌بالا (high-end) و لباس‌های آماده (ready-to-wear) او، دارای عکس‌هایی از عکاسان معروفی همچون نیک نایت nick knight ، پائولو روسی Paolo Roversi ، اینز ون لامسوید Inez Van Lamsweerde ، یا وینو متادین Vinoodh Matadin است. اگرچه یاماموتو از طریق نظام‌های کهن یا دوران زیبا (belle epoque) و لباس‌های قومی تهیه‌شده از ابریشم و پشم، تاریخ‌گرایی را تداعی می‌کند، اما او مظهر طیف وسیعی از توانایی‌های خلاقانه در هنر لباس است.
منبع الهام آثار یوجی یاماموتو
تاریخ‌شناسان مُد هنوز به طور کامل ارتباط میان ساختارشکنی که در اصل یک جنبش فلسفی در فرانسه بود و طراحی مُد معاصر را کشف نکرده‌اند. هیچ مدرک مستقیمی وجود ندارد که چنین ایده‌هایی، انگیزه یاماموتو در طراحی‌های اولیه‌اش باشند. به‌احتمال زیاد او تحت تأثیر آمیزه‌ای از الهامات بوده‌است، همچون: ویرانی و بازسازی سریع ژاپن بعد از جنگ، شورش علیه گرایشات بورژوازی (طبقه متوسط جامعه)، حس تعلق به سبک‌های خیابانی در اروپا و مانند یک طرفدار هنر انتزاعی در هنرهای زیبا، علاقه به یافتن یک تعبیر جهانی از طراحی با حذف عناصری که مردم را به موقعیت‌های اجتماعی-اقتصادی و یا نقش جنسیتی نسبت می‌دهد.
در سال 2002 میلادی یوجی یاماموتو لباس‌های ورزشی را با لباس‌های سطح بالا (haute couture) وفق داد: پس از نمایش در هفته مد لباس‌های لوکس (haute couture) پاریس، او همکاری خود را با شرکت آدیداس آغاز کرد و به‌عنوان مدیر خلاقیت Y-3 انتخاب شد.
آثار مشهور یوجی یاماموتو
در همان سال، او کتابی با عنوان «صحبت با خودم » Talking to Myself را منتشر کرد (ویراستار کارلا سوزانی ، انتشارات Steidl) و موضوع نمایشگاه عکاسی با عنوان «می‌توانم کمکتان کنم؟ » May I help you? در خانه عکاسی اروپا Maison Européenne de la Photographie بود که سپس در سال 2003 در موزۀ هنرهای معاصر هارا Hara Museum of Contemporary Art در توکیو به نمایش درآمد.
در سال 2005 برای اولین‌بار دو نمایشگاه بین‌المللی از آثار یاماموتو افتتاح شد: نمایش "مطابقت" در گالری هنر مدرن پلازو پیتی Palazzo Pitti در فلورانس و نمایشگاه «فقط لباس » Juste des vêtements در موزه مد و پارچه Musée de la Mode et du Textile در پاریس. در سال 2006، نمایشگاه «فروشگاه رویا » Dream Shop در موزه مد ممو Momu Fashion Museum در آنتورپ افتتاح شد.
در سال 2011 زندگی‌نامه او با نام «بمب عزیز من » My Dear Bomb توسط انتشارات لودیون Ludion منتشر شد. در همین سال مجموعه نمایشگاه‌هایی از او در لندن برگزار شد: در موزۀ ویکتورا و آلبرت Victoria & Albert Museum ، در وَپینگ بَنکساید Wapping Bankside با نام (زنان یوجی ) Yohji’s Women ، در وپینگ پراجکت Wapping Project با نام (یوجی تغییر ایجاد می‌کند ) Yohji Making Waves و در کالج مد لندن با نام (یوجی یاماموتو در محل کار ) Yohji Yamamoto at work.
او در همان سال کاندید دریافت نشان فرمانده هنر و ادب فرانسه Commandeur de l’Ordre des Arts et des Lettres از رئیس‌جمهور فرانسه شد. سال 2012 چهلمین سالگرد Y’s خواهد بود و یوجی یاماموتو رئیس جشنواره بین‌المللی مد و عکاسی Hyères در فرانسه و همچنین موضوع نمایشگاهی در موزۀ طراحی هالُن Holon Design Museum در اسرائیل است.